Hıyar, kabakgiller familyasından tek yıllık bir bitki türüdür. Ana yurdunun Kuzey Hindistan olduğu sanılan bitkinin tarımı çok eski dönemlerden beri yaygın olarak yapılmaktadır. Hıyarın, sarılgan özellikteki ince yapılı ve boğumlu gövdesi, beş köşeli ya da 3-5 loplu tüylü yaprakları ve yaprakların koltuğundan çıkan tek eşeyli sarı çiçekleri vardır. Kimi zaman dikenli, parlak yeşil renkli bir kabukla örtülü ince uzun ve silindirimsi meyvelerinin içinde çok sayıda tohum bulunur.

Bu bitki her türlü iklimde yetişir fakat tundrada yetişemez. Bol su seven bu bitki kurak yerlerde yetişmez. İç anadoluda tarımı yaygındır. Gübre kullanımı ile verim artırılır. Zirai ilaç kullanılması doğa ve bitki için zararlıdır ve tavsiye edilmez.

Toprak nemini çok sevdiğinden kökleri oldukça yüzeysel ve çoğunlukla ilk 20-25 cm derinlikte gelişir. Seralarda askıya alınarak yetiştirildiğinden daha iyi ışıklanmayı sağlamak için budama yapılır. Bu yüzden askıya alınarak yetiştirilen hıyar bitki boyu 2 m’yi bulmaktadır.

Sofrada çok değişik şekillerde değerlendirilebilen hıyar, vitaminler ve diğer besin maddeleri (C ve B vitamini, niacin, protein, yağ, karbonhidrat, kalsiyum, fosfat, demir) bakımından beslenme üzerinde oldukça önemli rol oynamaktadır.

Bölgemizde açıkta mevsiminde yetiştirilen hıyar ülkemizin diğer bölgelerinde seralarda da yetiştirilmektedir. özellikle seralarda turfanda olarak yetiştirilen hıyar pazarda oldukça yüksek fiyat bulabilmektedir.

Çeşitleri

GAP Bölgesi için yapılan çalışmalarda Kydma, Medina, Amira, ve Delila çeşidi hıyarın yetiştirilebileceği, bunlardan Medina ve Amira’nın diğerlerine oranla daha fazla verim verdiği belirlenmiştir.

Bazı yerlerde yazlık, sera yetiştiriciliği olan yerlerde ise bütün yıl boyunca piyasada hıyar bulunmaktadır. Bu yüzden değerlendirme amaçlarına uygun çok sayıda hıyar çeşidi mevcuttur.

Hıyar çeşitleri öncellikle çekirdeklilik durumuna göre iki gruba ayrılır.

a. Çekirdeksiz çeşitler

b. Çekirdekli çeşitler

Diğer yandan yetiştirme yerleri ve değerlendirme şekillerine göre de gruplandırılırlar.

I- Sera Çeşitleri

• Sofralık Çeşitler: Bittex, Standex, Orion, Melior, Green spott, Spot Resistent

• Turşuluk Çeşitler: Hokus, Nimbus, Argus.

II- Açıkta (tarlada) Yetiştirilen Çeşitler

a. Sofralık Çeşitler: Bu gruba Colorado, Cubit, Marketer, Submarine, Stays Green gibi Amerikan çeşitlerinin yanı sıra yurdumuzun değişik yörelerinde yetiştirilen bazı yerli çeşitler girer. Bunlar; Langa, Maltepe, Çengelköy, Dere ve Kilis hıyarıdır. Bunlardan Kilis hıyarı diğerlerine oranla daha küçük boylu, hoş kokulu ve oldukça erkencidir.

b. Turşuluk Çeşitler: Gherkin, Belair, Belmonte, Kornişon ve Rus hıyarı.